Ester Korteland, zorgboerin van zorgboerderij De Heerlijkheid in Papendrecht, voert op haar erf een strikt rookvrij beleid. In een gesprek met rookvrije zorg-ambassadeur Anton van Balkom vertelt ze dat dit voor haar vanzelfsprekend is. “Ik heb echt een hekel aan roken. Als mensen per se willen roken, mogen ze dat doen, maar niet op mijn erf,” stelt ze duidelijk.
Voor Ester is het anti-rookbeleid onderdeel van haar nadruk op een gezonde leefstijl. “Elke dag nemen we samen pauze, waarin we iets gezonds eten en praten over onze leefstijl. Hoe houd je lichaam en geest gezond? Om hierover te kunnen praten, moeten mensen zich enigszins open kunnen stellen, en die balans ontstaat hier vaak vanzelf doordat ze actief bezig zijn in de tuinen, de boomgaarden of met de dieren.”
Gezond eten en bewegen zijn dagelijkse gespreksonderwerpen, van suiker en vlees tot alcoholgebruik. Dit past goed bij het biologische fruitbedrijf met boerderijwinkel dat Ester runt. Af en toe komt ook het thema roken aanbod. “Van onze deelnemers roken er twee, maar één van hen staat nu open voor stoppen. Het is iets wat ik aanvoel en waar ik op inspeel. Het biertje laten we nog even buiten beschouwing, maar ik denk dat het lukt om hem van de sigaretten af te helpen,” vertelt Ester optimistisch.
Naast de groepsgesprekken komt leefstijl aan bod in de kwartaalevaluaties met de begeleider van Zorgboeren Zuid-Holland (ZBZH). “Tijdens die evaluaties bespreken we dit onderwerp ook. Bij grotere problemen schakel ik de ambulante begeleider in; zij speelt dan de 'bad cop', terwijl ik de 'good cop' ben,” lacht Ester.
Bij de andere deelnemer, die een verstandelijke beperking heeft, is stoppen met roken moeilijker. “Voor hem is het waarschijnlijk te ingewikkeld. Misschien moet ik werken met plaatjes van zwarte en gezonde longen. Of van schone lucht en geld, want roken is ontzettend duur,” overweegt ze.
Mensen stoppen vaak omdat ze zich beter willen voelen, al kan dat in het begin lastig zijn, benadrukt Anton. “Je lichaam schreeuwt eerst om nicotine, wat heel vervelend voelt. Via de huisarts kun je echter gratis begeleiding krijgen bij stoppen met roken, inclusief nicotinepleisters.”
Voor sommigen kan de overlast die rook voor anderen veroorzaakt een reden zijn om te stoppen. Ester, die zelf gerookt heeft tot ze zwanger werd, ervaart dit ook zo. “Toen werd ik me extra bewust van de schade voor mijn omgeving.” Ze merkt dat niet iedereen dit begrip heeft. “Soms ben ik op huisbezoek ergens waar het blauw staat van de rook; ik kan dan nauwelijks binnen zijn.”
De zorgboerderij verhuurt ook een vergaderruimte aan derden. Daar is nu een bordje geplaatst met ‘Dit terrein is rookvrij’. “Mensen gingen vaak buiten roken, maar ook dat wil ik niet. Als ze willen roken, moeten ze maar naar de dijk lopen. Dat vinden de meesten te veel moeite, dus blijft de sigaret uit.”
Behalve de rookvrij-bordjes staat het rookvrije beleid niet vastgelegd in de statuten of huisregels. Ester maakt het wel altijd duidelijk bij de aanmelding van nieuwe deelnemers, wat haar nog geen deelnemers heeft gekost. “De twee rokers wachten tot ze na afloop van hun dag hier weer buiten het hek zijn. Bij sollicitatiegesprekken met personeel is het onderwerp nog niet naar voren gekomen, maar het ging toevallig goed. Met ons vaste team van 15 medewerkers en 10 vrijwilligers verwacht ik voorlopig geen nieuwe sollicitatiegesprekken, maar als het zo ver is, zal ik het zeker vermelden.”
De natuurlijke aanpak van Ester, de biologische omgeving en de hechte band met de deelnemers – die onder andere zichtbaar is in de dagelijkse pauzegesprekken – dragen bij aan een gezonde leefstijl. Anton concludeert: “Ester pakt de touwtjes stevig vast en laat ze niet meer los.” Ester knikt instemmend. “Ik kan niet alles plannen, maar ik ben opmerkzaam en speel in op wat ik zie. Vanuit mijn zorghart wil ik mensen verder helpen, en dat voelen ze.” Ze begrijpt ook dat het voor collega-zorgboeren soms moeilijker is. “Als je werkt met een GGZ-doelgroep of verslaafden, is het heel moeilijk om roken tegen te gaan. Dan snap ik dat je al blij bent als ze harddrugs inruilen voor een sigaret. Bij ons komen vooral mensen met een verstandelijke beperking of autisme; met hen durf ik deze route wel te bewandelen.” Anton benadrukt dat het ook, en misschien wel juíst belangrijk is om het gesprek over roken aan te gaan met een GGZ-doelgroep. “Zij hebben er helemaal belang bij zich beter te voelen, en dat gaat niet met een nicotineverslaving.”
Ester wil collega-zorgboeren ook graag op dit spoor zetten en gaat het onderwerp aankaarten binnen ZBZH en in haar intervisiegroepje, naast dit interview. Een gesprek met Anton kan ze ook aanraden. “Het is mooi hoe je je in zo’n gesprek bewust wordt van je aanpak en van het belang van het onderwerp.”
Tijdens een webinar van het Timbos instituut samen met de Federatie kwamen ook allerlei nieuwe inzichten naar voren. Bekijk hier het visuele verslag en hier de pagina over rookvrije zorg op de zorgboerderij met op 13 december nog een online spreekuur en hier Esters boodschap op YouTube!