Beleidsmedewerker Kwaliteit en Scholing Maya de Wilde neemt na viereneenhalf jaar werken voor de Federatie even tijd voor een pas op de plaats. Vanaf het moment dat ze in 2019 als Beleidsmedewerker Kwaliteit bij zorgboerderij Bij Prins contact zocht met de toenmalige directeur van de Federatie over de nieuwe Wet zorg en dwang (Wzd) die in aantocht was, heeft ze zich vastgebeten in nieuwe wet- en regelgeving die ook de zorglandbouw raakt. “Ik was destijds beleidsmedewerker bij Bij Prins en vroeg wat de Federatie van de nieuwe wet vond. Er was net een directeurswissel gaande en de nieuwe directeur Maarten Fischer stelde me in 2020 meteen aan om een nieuw project te trekken én om namens de Federatie de nieuwe Wzd te gaan volgen en aan te schuiven bij overleggen hierover op het ministerie. De Federatie was tot dan toe niet betrokken bij dit soort overleggen.”
Met verve ging ze ervoor, helemaal omdat in 2020 de coronapandemie om zich heen greep en er tal van overleggen plaatsvonden. “Ineens stonden we op de kaart en zaten we overal aan tafel, terwijl bij het eerste overleg over de Wet zorg en dwang nog niemand van de zorglandbouw had gehoord.”
Samen met haar collega’s schreef Maya tal van corona-nieuwsbrieven en werkte zich ondertussen in in allerlei kwesties. Niet alleen de Wzd kwam er, ook de Wet toetreding zorgaanbieders (Wtza) en de Wet integere bedrijfsvoering zorg (Wibz) waren in aantocht. Daarbij schreef Maya het Kwaliteitskader voor de zorglandbouw. Er kwam van alles op Maya af, en ze pakte het allemaal op.
“Ik ging er vol voor, omdat ik altijd nog de passie voelde die ik ook op de zorgboerderij voelde. Ik werkte daar uiteindelijk tien jaar, maar stopte toen ik me bijna fulltime voor de Federatie ging inzetten. Ik weet dat het verblijf op een zorgboerderij voor deelnemers vaak life-changing is. Het is het verschil tussen gezien worden en niet gezien worden, ergens bij horen of erbuiten vallen. De mini-gemeenschappen die op zorgboerderijen ontstaan, zijn van wezenlijk belang voor de mensen. Niet alleen zorgvragers, maar ook vrijwilligers maken er deel van uit.
Bijna altijd vervullen zorgboerderijen ook duidelijk een rol in hun buurt. ‘Noaberschap’ noemden we dat bij Bij Prins. Het betekent een goede buur zijn en niet alleen deelnemers, maar ook mensen in de omgeving ondersteunen en in hun kracht zetten. Zo ontstaat er werkelijke integratie en kunnen deelnemers ook iets terug doen voor de mensen in de omgeving van de zorgboerderij. Ik heb altijd voor ogen gehad dat ik het daarvoor deed: het werk van de zorgboer mogelijk maken om zo deelnemers te helpen en gemeenschappen leefbaarder te maken.”
Innovatief
Na haar aantreden als beleidsmedewerker bij de Federatie kwam ze op nog meer zorgboerderijen, en zag zo de kansen en bedreigingen waar de sector voor staat. Die deelt ze graag. “Ik denk dat de zorglandbouw goed is in reageren op veranderingen en pionieren. Zorgboerderijen zijn in staat om in te springen op de uitdagingen van het behouden van de kwaliteit van zorg met minder geld en minder personeel. Door de creatieve manier van werken en steeds kansen en mogelijkheden te zien, kunnen zorgboerderijen veel kwaliteit leveren voor een relatief lage prijs. Ze kunnen verbanden leggen met informele zorgnetwerken en saamhorigheid in de maatschappij versterken. Dat draagt bij aan het terugdringen van de steeds maar toenemende zorgvraag.
Bovenal zijn zorgboeren vanwege hun setting en instelling als geen ander in staat om maatwerk te leveren en aan innovatie te doen. Door de korte lijntjes en een stukje creativiteit en flexibiliteit kunnen ze oplossingen bieden voor kleine problemen, voordat die groot worden. Denk aan onderwijs op de zorgboerderij, passende ouderenzorg of re-integratie. Om innovatief te kunnen zijn heb je wel een duidelijke visie nodig, want dan kun je veranderen zonder koers te verliezen.”
Regeldruk
“Toenemende regeldruk zet de zorglandbouw onder druk. De intentie achter die regels is vaak goed: we willen allemaal veilige en goede zorg voor deelnemers en we willen allemaal dat zorg betaalbaar blijft in de toekomst, zeker met het toenemen van de zorgvraag door o.a. de vergrijzing. Daar ligt ook de sleutel voor de oplossing: je niet af zetten tegen nieuwe wetten, maar laten zien hoe het anders kan. Over veilige, goede en betaalbare zorg moet je in gesprek blijven. Laat zien hoe het ook kan. Dat doen we als sector erg goed: bijvoorbeeld met het kwaliteitskeurmerk, het kwaliteitskader, de tool voor transparante jaarcijfers en de manier waarop we regionaal georganiseerd en verbonden zijn. We hebben op dat punt echt een luisterend oor gevonden bij ambtenaren op de ministeries, daar móeten we gebruik van blijven maken, hoe klein de stapjes soms ook zijn.
Wees transparant en reflecteer
De grootste bedreiging van de zorglandbouw ziet Maya echter niet in regeldruk, maar in een gebrek aan transparantie. “De eigenzinnigheid van zorgboeren is hun kracht, maar ook hun zwakte. Veelal denken zorgboeren dat zij het het beste weten en het erf is soms een wat gesloten bolwerk. Als er eens iets mis gaat is er schaamte en wordt het met niemand gedeeld. Maar zo krijg je geen leercirkel. Je móet blijven reflecteren en leren zodat je het goed (of zelfs beter) kunt blijven doen. Je hebt de blik van buiten nodig. Een voorbeeld. Bij ons op de zorgboerderij was iemand met voetproblemen, die vaak last had van haar schoen. Zij grapte zelf wel eens dat ze een nieuwe voet wilde gaan kopen bij de Hema. Dat was haar manier om te relativeren. Die grap namen we over en als ze het weer eens lastig had zeiden we: ‘Ga maar een nieuwe voet halen bij de Hema.’ Dat vonden we allemaal heel normaal. Tot er een nieuwe deelnemer kwam die dit ervoer als pesten. Dat was echt een eyeopener! Misschien was het voor de deelnemer met de voetproblemen niet erg, maar op de omgeving kwam het niet respectvol over. Daar waren we zonder de ‘blik van buiten’ van de nieuwe deelnemer, die zich uit durfde te spreken, nooit achter gekomen. Ik ben hem nog altijd dankbaar dat hij me dit durfde te zeggen. Ook al is dit voorbeeld misschien iets kleins, het laat wel zien hoe een gesloten systeem kan afraken van haar eigen oorspronkelijke waarden en intenties.”
Tips
Voor haar opvolger bij de Federatie heeft Maya de tip om vooral feeling te hebben en te houden met het veld. “Hoe werkt een zorgboerderij en wat betekent een nieuwe wet voor de praktijk? Ken ook de diversiteit: er zijn hele grote en hele kleine zorgboerderijen, met en zonder grote agrarische tak. Wat voor de een werkt, werkt niet altijd voor de ander. Heb daar oog voor en zorg voor voldoende sparringpartners op zorgboerderijen om nieuwe wetten en ideeën in de praktijk te kunnen toetsen.” Verder adviseert Maya om veel samen te werken met beleidsmakers van andere brancheverenigingen zoals BVKZ, Zorgthuis.nl, SPOT, Actiz en de VGN. Ook cliëntenorganisaties kunnen belangrijke partners zijn. “Samen heb je meer capaciteit en je komt ook sneller aan tafel bij grote overleggen.”
Federatie vindt het jammer dat ze gaat
De Federatie mist Maya nu al, maar hoopt haar in de toekomst nog eens terug te zien. Maarten Fischer: “Het was fantastisch samenwerken met Maya, en we hebben veel kunnen betekenen voor de zorgboeren. We vielen samen met de neus in de boter door de komst van corona, maar konden gelijk ook laten zien hoe snel zorgboeren kunnen inspelen op veranderingen, en het maatschappelijk belang altijd vooropstellen. Dat heeft er vervolgens toe geleid dat wij ook meer gehoord werden op allerlei zaken rond beleid. Dat is nooit af, maar dankzij Maya is de basis van de kwaliteit en ons verhaal naar buiten toe enorm versterkt. Bedankt Maya!” Sollicitatiegesprekken voor haar opvolger zijn in volle gang, maar als er nog iemand zich geroepen voelt kan hij/zij zich melden via anouk.hafkamp@zorgboeren.nl