Op 28 november vond in Kamerik de landelijke conferentie De Toekomst van Zorglandbouw plaats, een inspirerende dag waarin zorgboerderijen tot inzicht kwamen dat zij welkome innovatoren in het sociaal domein zijn. Met 375 zorgboeren was de conferentie uitverkocht. Het evenement, geopend door Tamara van Ark (voorzitter Federatie Landbouw en Zorg) en Erik Dannenberg (voorzitter Divosa), bracht een inkijkje in het veranderende zorgsysteem en bood allerlei praktische workshops. Beide sprekers benadrukten de noodzaak om de zorg te herzien in een tijd waarin personeel en middelen schaars zijn.
Een nieuwe kijk op zorg en inclusie
Erik Dannenberg sprak over de historische evolutie van zorg in Nederland, van gemeenschapszorg naar een systeem gericht op individuele indicaties en recht op hulp. Dit was mede dankzij de overvloedige aardgasbaten mogelijk: de verzorgingsstaat nam zijn vlucht. Enerzijds was het een luxe: gezinnen konden kleiner worden, mensen kregen veel meer vrijheid om hun woonplaats te kiezen en vrouwen gingen meer betaald werk doen. Het had echter ook een keerzijde: het maatschappelijk middenveld holde uit, mensen werden eenzamer en er ontstonden scheidslijnen in de maatschappij tussen normaal/gezond en niet-normaal/ziek; en het kostenplaatje werd alsmaar groter.
Volgens Dannenberg is het van belang dat er een correctie komt op die trend, en dat mensen weer gaan samen-leven. Alleen zo optimaliseren we levenskwaliteit voor alle Nederlanders, en houden de voldoende geld en mensen voor mensen die echt niet anders geholpen kunnen worden, of bijvoorbeeld de medische zorg. De zorglandbouw biedt hiervoor een inspirerend voorbeeld. Op zorgboerderijen werken deelnemers vanuit diverse doelgroepen met vrijwilligers en begeleiders samen. Ze worden gezien als mensen met mogelijkheden in plaats van als cliënten, en de focus zit niet alleen op het individu, maar op het creeëren van gemeenschappen waarin mensen tot hun recht komen. Daarnaast kwamen in de conferentie ook mooie voorbeelden aan bod waarin bijzondere bruggen gelegd worden tussen bijvoorbeeld zorg en onderwijs, voedselvoorziening voor minima en zorg, ondernemerschap en welzijn.
Ook in de rest van de samenleving zouden de hokjes weg moeten, en zorgboerderij kunnen juist een onderdeel zijn van een nieuwe visie op samenleven, zorg en welzijn.
Tamara van Ark onderstreepte hoe zorgboerderijen bijdragen aan herstel en participatie. Ze schetste voorbeelden van mensen die via zorgboerderijen weer naar school gaan, werk vinden of op een andere manier actief meedoen in de samenleving. “Deze ‘minisamenlevingen’ laten zien hoe samenwerking en een brede blik op welzijn tot concrete resultaten leiden.”
Workshops en praktijkvoorbeelden
In de middag konden bezoekers deelnemen aan diverse workshops, gericht op thema’s zoals:
- Onderwijs op zorgboerderijen, waarin werd besproken hoe scholen en boerderijen kunnen samenwerken om thuiszitters weer naar school te krijgen.
- Groene GGZ, over de positieve impact van natuur op mentale gezondheid met daarin de aankondiging van nieuwe overheidsprogramma’s.
- Indicatieloze dagbesteding, wat drempel- én kostenverlagend werkt.
- Technologie en AI, voor efficiëntere processen in de dagelijkse praktijk.
Een opvallend praktijkvoorbeeld in de participatie workshop was De Golden Raand, een Groningse zorgboerderij die jongeren opleidt in sectoren als hovenierswerk, detailhandel en veehouderij. Het toont aan hoe zorgboerderijen een brug kunnen slaan tussen zorg en arbeidsmarkt. Het gevaar van de focus op betaald werk kwam echter ook aan bod in de workshop: mensen die geen betaald werk hebben voelen zich daardoor minderwaardig, vertelden zowel zorgboeren als onderzoeker Dries de Moor, die er promotieonderzoek naar deed.
De plenaire afsluiting met Boon & Lefay leerde de zorgboeren dat er meer kunt dan je denkt. Met verrassende illusies en het activeren van een andere kijk op dingen werden ondernemers uitgedaagd om te geloven in hun vermogen om te veranderen. Ook dit benadrukte dat creativiteit en innovatie essentieel zijn om de sector toekomstbestendig te maken.
Deelnemers enthousiast
Bezoekers waren achteraf erg enthousiast. Berdien van Everdingen van zorgboerderij De Groene Duiker: “Ik vond de participatieworkshop het leukst. We zijn ook aan het experimenteren met beschut werk, op het snijvlak van zorg en begeleiding. Toen opa en oma onze boerderij nog hadden waren er ook mensen die elders niet mee konden komen, maar bij hen wel meewerkten. En schaapsherder was ook zo’n vak voor een bepaald soort mens. We zijn aan het kijken hoe we zoiets weer kunnen vormgeven en het was heel leuk hierover met anderen van gedachten te wisselen.”
Conclusie
De conferentie De Toekomst van Zorglandbouw bood een waardevol platform voor inspiratie, netwerken en het delen van kennis. De combinatie van visionaire presentaties en praktijkgerichte workshops maakte de dag een succes. Het bevestigde de unieke rol van zorgboerderijen in een samenleving die steeds meer naar inclusieve en mensgerichte oplossingen zoekt.
De conferentie werd mede mogelijk gemaakt door Stichting Fondsenbeheer Landbouw en Zorg, Stichting Doen en Eleven Floawers Foundation.
Zie hieronder een foto impressie
