De makers van het kwaliteitskader weten het al lang: pas in de praktijk krijgen kernwaarden vorm en kleur. Door interviews met zorgboeren, een fotowedstrijd en vlogjes proberen we een stukje van die praktijk in beeld te brengen. Ter inspiratie hieronder een paar stukjes uit interviews van de laatste tijd, die ook in nieuwsbrieven en op de website verschenen zijn. Elders in deze nieuwsbrief special aandacht voor de fotowedstrijd en een van de mooiste vlogjes.
Samen gezond eten op Zigtrijk Brummen
“Ik vind het heel belangrijk dat wij activiteiten aanbieden die aansluiten bij wat mensen zelf het liefst willen. Dat kan van alles zijn: tekenen en schilderen, tuinieren, plantjes stekken, stallen uitmesten of lekker buiten zitten. 1 ding staat vast: we koken samen iedere dag een verse warme maaltijd. Daar nemen we de tijd voor, het staat centraal. Samen gezond eten is dus een belangrijke kernwaarde.”
“Ik ben in het begin een dag in de week mee gaan lopen op een zorgboerderij in Varsseveld, en dat sprak me erg aan. Het was daar heel anders dan in een zorginstelling. Meer zoals in het gewone leven, maar dan in Frankrijk waar ieder samen luncht en oma ook nog meedoet. ‘Het is op de boerderij net als in het gewone leven’ vind ik dan ook een belangrijke kernwaarde, mits we er ‘in Frankrijk’ aan toevoegen”, grapt Marc.
Na het maken van een bedrijfsplan en het aanpassen van het gebouw, begon Zigtrijk met een bezoekje van elders wonende ouderen, als testgroep. “Ze kwamen hier koken en eten. De begeleider verklaarde me voor gek dat ik zoveel maakte, maar alles ging schoon op. Gewoon verse boontjes, een gehaktbal en aardappeltjes, samen klaar gemaakt en opgegeten. De bezoekers gaven wat tips over het aanpassen van de wastafel en toilet en toen konden we van start gaan.”
Dat het eten zo belangrijk is blijkt ook tijdens het interview. Mensen zitten samen in de keuken, een van hen roert in de soep. Al om 11.15 uur, terwijl er om 13 uur pas gegeten wordt. “Het is gewoon gezellig zo.” De rest van de ruimte is opgedeeld in kamertjes en hoekjes, waar goed over nagedacht is. “We hebben een serre waar mensen graag tekenen of schilderen. Erachter is een werkruimte voor iemand die graag kralen telt, wat wij gebruiken voor het maken van vliegengordijnen. Het is tevens zijn rusthoekje. In de tuin werken mensen met een verstandelijke beperking, mensen met een psychische kwetsbaarheid en vitale mensen met dementie.
“Ik had geleerd dat je die doelgroepen niet moet mengen, maar het pakt heel goed uit. Dat kwam bij toeval aan het licht toen Hans de tuinman een keer in de keuken kwam tijdens het eten. Zijn verhalen deden de mensen goed, er kwam wat leven in de brouwerij. Sindsdien eten we samen.”
Gezien en gehoord worden op de Nollestee in Melissant, ook bij onenigheid
Cor Joppe van de Nollestee en de Nollehof: “Het wil wel eens voorkomen dat er onenigheid is. Ook daarin zorgen we dat mensen gezien en gehoord worden. Iemand die boos of verdrietig is, gaat naar de break out room. Die staat een eindje van de groepsaccommodatie af. De begeleiding laat iemand daar even een paar minuten tot zichzelf komen en gaat er dan bij zitten. Er is eerst even stilte, want daarin worden zaken geordend en besloten. Dan volgt pas een gesprek: wat is er aan de hand? Waar komen de heftige emoties vandaan?
We doen aan hoor en wederhoor. Dus praten we afzonderlijk met de twee betrokkenen en gaan actief op zoek naar eventuele derden. Heel vaak is er een generaal én een katvanger, oftewel de boosdoener zelf is vaak aangemoedigd door een ander. We praten eerst met alle betrokkenen afzonderlijk en daarna in een klein groepsgesprek. Er volgen excuses en we houden even elkaars hand vast. Deze stappen van waarheidsvinding en verzoening gaan altijd vooraf aan herstel. Het zijn universele principes.
In het begin hadden we nog er geen vaste plek voor, toen liepen boze mensen wel eens de polder of het dorp in. Dat zorgde dan steevast voor een faal ervaring: mensen weer terug naar het erf brengen terwijl ze worden bekeken. De break out room is veel rustiger en de kans op een succesvolle terugkomst vele malen groter.”
Koeien naar buiten brengen maakt je groot op De Vrijbuiter in Hedel:
Kernwaarde 4: Ik krijg de kans om te leren, is zeer zichtbaar op De Vrijbuiter, een jeugdzorgboerderij in het Brabantse Hedel. Kinderen worden aangemoedigd nieuwe dingen te doen, om zo te leren. Zowel in algemene als sociale vaardigheden. “We werken volgens een zorgplan, wat soms echt begint bij de basis: zelf laarzen aantrekken bijvoorbeeld. Veel kinderen hebben daarnaast sociale angsten. Voor hen is het vaak fijn te beginnen met contact leggen met een dier. Daarna 1 op 1 contact en uiteindelijk in een groepje.”
Kernwaarde 8: ‘Het ritme op de boerderij geeft me houvast’ is ook zeker van toepassing. We creëren kaders waarin dingen kunnen, we werken tussen grenzen en doelen. Dat geeft houvast. Veel kaders worden ook ingegeven door de boerderij: dieren vragen aandacht: koeien mogen naar buiten, kalfjes moeten melk krijgen, konijnen en ezels gevoerd en verzorgd, de moestuin heeft zijn seizoenen, etcetera. Kinderen vinden het heel cool om koeien naar de wei te brengen. Ze zijn dan even maar met zijn tweetjes met de grote dieren in de grote ruimte, dat doet wat met ze. Het draagt bij aan kernwaarde 1: ik word gezien’ en ook aan ‘ik hoor erbij en doe mee’.
Het ritme van de boerderij brengt mensen ook geestelijk in beweging op de Weide Blik in Aduard
“Kernwaarde 8 ‘Het ritme op de boerderij geeft me houvast’ is een belangrijke kernwaarde. Ik geloof erg in het verbinden van mensen met de natuur. De seizoenen zijn daar behulpzaam bij. De seizoenen geven steeds een andere opdracht met andere bewegingen. In de winter ben je binnen koeien aan het voeren, in de zomer haal je ze met een groepje uit de wei. Dus Kernwaarde 6 ‘Ik beweeg veel op de boerderij’ herken ik zeker ook. Eerst lichamelijk, dan geestelijk.
Veel mensen zitten volkomen in hun hoofd, ze hebben een soort bevriezing. Door te werken het hun handen en benen ontdooit het langzaam. Door in beweging te komen, ontspant het hoofd. Het aanbieden van boerderijwerk helpt dus om ingangen te vinden.
Als mensen geen zin hebben iets te doen, nodig ik ze uit dan maar alleen even mee te lopen. Als we ergens gaan kijken waar mensen lekker bezig zijn, nodigt het uit mee te doen. Veel mensen zijn erg gefocust op hun probleem, op wat ze lichamelijk niet kunnen, maar door afleiding staan ze soms ineens toch te schoffelen, bijvoorbeeld. Het maakt hen vrij.
Het werk wat we aanbieden is altijd nuttig, dus die kernwaarde vind je ook bij ons terug. We knutselen niet om het knutselen. We bieden ambachtelijk handwerk, wat weerspiegelt hoe een mens zich van binnen voelt. Het brengt het gesprek hierover makkelijk op gang. Sommige mensen denken dat ze ergens te goed voor zijn, anderen durven bijna niks. Met beide menstypen kom je verder door aan de slag te gaan. Het lichaam heeft zijn eigen intelligentie die veel te weinig aangesproken wordt in de huidige maatschappij. Op de boerderij is dat juist vanzelfsprekend. Als je dan ook nog een sociaal veilige omgeving weet te bieden is het heel heilzaam. Bijvoorbeeld naast traumatherapie werkt het heel goed.”
Samen gezond eten op Leekzicht, Boerdonk
Bij zorgboerderij Leekzicht in Boerdonk is veel aandacht voor de kernwaarden van de zorg. “Eigenlijk komen alle kernwaarden bij ons voor, maar enkele springen er wel uit. ‘We eten samen gezond’, ‘Het is op de boerderij net als in het gewone leven’, ‘Ik word gezien en gehoord’ en ‘Ik hoor erbij en doe mee’ zijn de belangrijkste volgens zorgboerin Helmi van Asseldonk- van Rooij.
“We leven grotendeels zelfvoorzienend van vers eigen verbouwd eten en eigen gehouden varkens. Gezond voeding vinden we heel belangrijk. Goed eten, maar ook goed drinken. Bij onze doelgroep, ouderen met en zonder dementie, is dat nog wel eens een uitdaging. We hebben daarom een strak beleid op het aanbieden van vocht. En onze gastvrouw is thuis in moestuin en keuken. Zij heeft geen zorgtaak, maar is er speciaal om het samen gezond eten te bewaken.”