De Stroezelhut in Venlo-Boekend biedt zeer intensieve begeleiding aan cliënten met een verstandelijke beperking, autisme en zeer complex gedrag. De begeleidingsintensiteit is 1 op 1,5. Omdat er in veel van onze casussen sprake is van ernstige gedragsproblematiek, is het niet altijd mogelijk zonder dwang te werken. Daarom vindt eigenaresse van De Stroezelhut, Gea Bongaerts, het belangrijk dat de Wet zorg en dwang (Wzd) er is. “Het zorgt dat je duidelijke afspraken maakt, transparant bent en daarmee een gedragen verantwoordelijkheid creëert voor hetgeen je doet.” Er komt meer inzicht en bewustwording in de manier van handelen, waardoor probleemgedrag omgezet wordt en ervaren wordt als signaalgedrag. Dit zorgt ervoor dat het je ertoe aanzet om minder dwang in de zorg te gebruiken.
Het is niet altijd makkelijk om te ontdekken waar probleemgedrag vandaan komt. Het gedrag kan automutilatie zijn, verbale- en of fysieke agressie naar personen of materiaal. Voor Gea is het essentieel voor de afbouw van dwang om te ontdekken wat de oorzaak is, want daar ligt vaak de oplossing.
“We gebruiken het Soesa Systeem (www.soesasysteem.nl) om een goed beeld te krijgen. Dat doen we door informatie in te winnen bij het gehele netwerk, waarbij naast de basis van diagnostiek, de levenslijn een belangrijke rol speelt. Het is een grote puzzel, maar door het volledige netwerk hierin mee te nemen vallen uiteindelijk alle stukjes op zijn plek. Vanuit het Soesa Systeem komen praktische handreikingen. Het combineert de theorie van diagnoses met de ervaringen vanuit het netwerk en de cliënt zelf. Je krijgt zo een gedragen visie op zorg. Uiteindelijk stellen we doelen op, die passen bij de theorie van de diagnose en de behoeften van de client.
Desondanks kan het zijn dat een cliënt dusdanig complex gedrag laat zien, waardoor inzet van een Wzd-protocol nodig is. De situatie goed observeren en analyseren vanuit de diverse invalshoeken van de diagnostiek om de oorzaak te kunnen herleiden, is helpend om samen oplossingsgericht te kunnen gaan werken.
Gea noemt de casus van een volwassen cliënt met een laag emotioneel ontwikkelingsniveau. Bij start op de Stroezelhut kwam begrenzing van probleemgedrag door inzet van een ‘protocol holding’ (fixatie) meerdere keren per week voor. “Een heftige ingreep”, aldus Gea. Ze is zich gaan verdiepen in de oorzaak en heeft kunnen aansluiten vanuit de emotionele ontwikkelingsfase, waarbij bakering van de cliënt in gespannen situaties rust kan bieden. Voor deze volwassen client is dit aangeboden door inzet van een verzwarende ballendeken op momenten dat de spanning opliep. De verzwaringsdeken en bijkomend aanbieden van diepe druk/massage, aansluitend op de SI (Sensorische Informatieverwerking) van deze client, waren een andere manier om om te gaan met het signaalgedrag. Deze meer empathische manier van ondersteuning werd door zowel client als het team dat de maatregel uitvoerde als een geborgen /veilige, meer vertrouwde situatie ervaren. Uiteindelijk hebben we de fixatie volledig af kunnen bouwen en volstaat preventieve inzet van een Protac-Sensit stoel: deze biedt de noodzakelijke geborgenheid en diepe druk, die regulerend werkt voor deze client.
“Het is voor iedereen anders wat de oplossing is. Soms zit het in kleine dingen, of in dingen die je denkt dat niet anders kunnen. Zoals rolstoelen op de rem zetten. Veel zorgverleners weten niet dat dit al een vorm van dwang is. Maar dat is het wel degelijk. Ook daarbij is het goed te kijken naar de noodzaak. “Als iemand aan de ene kant van de tafel niet stil wil zitten, probeer dan eens de andere kant. Of naast een ander persoon. Misschien is daarmee de onrust al weg. En hoeft de rolstoel wellicht niet meer op de rem”, aldus Gea.
Als autismespecialist, SI consulent, casemanager en diagnostisch werkende op de SEO(Schaal Emotionele Ontwikkeling) denkt/coacht Gea zelf in die hoedanigheid constant mee met haar personeel. Goede randvoorwaarden voor toepassing van Wzd voor personeel zijn essentieel in het gehele proces. “De individuele coaching momenten met mijn personeel, helpen mij in de beeldvorming en geven hun ruimte om te leren, te ontwikkelen en te reflecteren. Het woord “SAMEN“ is belangrijk in het gehele proces.”
We zien nu steeds vaker dat dwang echt kan worden afgebouwd en dat er meer kwaliteit van leven is. Graag brengen we het Soesa Systeem én de Wzd onder de aandacht van collega’s. “De Wzd is een manier om te komen tot bewustwording en moet niet gezien worden als een berg extra werk. Uiteindelijk maakt het goed kijken naar je cliënten je werk alleen maar prettiger en is dwang alleen maar een maatregel die je nodig hebt in uiterste noodsituaties”, besluit Gea.