Voedseltuinen: verse groente voor mensen met weinig geld

voedseltuin

17 maart was er een tweede inspiratiebijeenkomst!, lees hier het verslag.

Veel Voedselbanken staan te springen om verse groente en fruit. Verschillende zorgboerderijen telen deze speciaal voor hen in ‘voedseltuinen’.  Dit levert niet alleen gezond voedsel op voor mensen met weinig geld, ook ervaren deelnemers dit als extra betekenisvol werk. Dubbele meerwaarde dus. Naast zorgboeren zijn er ook veel anderssoortige voedseltuinen, puur gerund door vrijwilligers. Ook zijn er diverse volkstuinverenigingen die op speciale percelen telen voor de Voedselbank.

Federatie Landbouw en zorg, Stichting Doen, Fondsenbeheer Landbouw en Zorg onderzoeken samen in een tweejarig project de succes- en faalfactoren voor voedseltuinen. Ook kijken we wat er nodig is om ze (duurzaam) te ontwikkelen.

Dit doen we aan de hand van drie pilots, op diverse plekken in het land, waar zorgboeren telen voor voedselbanken. Zie de artikelen hieronder.

De Wetenschapswinkel van Wageningen University & Research voerde een onderzoek uit naar de vraag hoe er een weerbaar en veerkrachtig systeem opgezet kan worden voor voedseltuinen die voedselhulp bieden aan mensen met weinig geld. Eerder publiceerde Wageningen University & Research al een groter artikel over het onderzoek: 'Een groene stad voor iedereen', met als onderzoeksvraag hoe iedereen de vruchten kan plukken van gezond lokaal voedsel. Onder de vierde foto is een stukje over Vriendentuinen te lezen (de vroegere naam voor Voedseltuinen)

Het nieuwe project van de Federatie biedt handvatten voor zorgboerderijen die gezond voedsel willen leveren aan deze doelgroep. Het loopt tot eind 2022.

 

Meer weten?

Projectleider: Ellenoomen@zorgbelanginclusief.nl of 06-57056289

 

Op de ochtend van de Dag van de zorglandbouw vond er een bijeenkomst plaats over Voedsel- en vriendentuinen.

Het aantal mensen in armoede in Nederland neemt snel toe. Tegelijkertijd neemt de voedselverspilling bij supermarkten af. Voedselbanken hebben daardoor toenemende moeite om hun klanten te voorzien van verse groente en fruit. Er is een groeiend aantal lokale initiatieven dat voedsel verzorgt voor mensen in armoede. Van voedseltuinen bij zorgboerderijen, vrijwilligers die samen een voedseltuin runnen, tot een SRV wagen die mensen in kwetsbare wijken voorziet van goedkope 'kromme' groentes. Ook gemeentelijke voedselraden en voedselagenda’s hebben steeds meer aandacht voor inclusief gezond voedsel. De initiatieven kennen elkaar vaak niet en vinden allemaal zelf het wiel uit. In deze bijeenkomst verkennen we de verschillende concepten, delen we kennis en inspiratie en geven we een gezicht aan de beweging, die samen bouwt aan een gezonde, inclusieve voedselomgeving.

Voor lokale initiatieven, zorgboeren, gemeentes, voedselraden en voedselbanken.

Voor deze dag werken we samen met Fondsenbeheer Landbouw en Zorg en Citydeal Gezonde en duurzame voedselomgeving.

Datum: Vrijdag 7 oktober 10.00-12.30 uur Zonneoord, Ede, met aansluitend een gratis lunchpakket. 

Lees hier het persbericht naar aanleiding van de dag.

Programma

(download hier de PDF)

09.30 - 10.00    Inloop met koffie en thee

10.00 - 12.30    Plenair programma

12.30 – 13.00    Lunch & netwerken        

Ingrediënten:

  • Welkomstwoordje
  • Presentatie Dalila Sayd, directeur het Eetschap. Schets van initiatieven het Eetschap, succesfactoren en knelpunten in de route naar een gezonde, duurzame én inclusieve voedselomgeving
  • Interviews met
    • Wethouder voedsel Wageningen Maud Hulshof, over voedselbeleid gemeente Wageningen en project gezonde, warme schoollunches
    • Ervaringsdeskundige Risma; waar loopt ze tegenaan? Welke oplossingen ziet ze?
  • Projectencarrousel: welke mooie initiatieven zijn er al? Interviews met o.a.
  • Reacties & vragen aanwezigen
  • Discussie; waar sta jij in het voedsellandschap?
  • Conclusies & afsluiting

Locatie: Landgoed Zonneoord, Zonneoordlaan 17 Ede

De Grote Wiede in Nunspeet is een biologisch-dynamische kwekerij met een grote moestuin, een boomgaard een kruidentuin en een tunnelkas, naast koeien en kippen. De gekweekte groentes gaan naar deelnemers die er deels ook wonen en naar groentepakketten.

Tuinder Johan vertelt: “We willen graag wat extra oogsten om ook pakketten te leveren aan Voedselhulp in Nunspeet. Het zal niet genoeg zijn om de 50 gezinnen die er eten halen wekelijks te bedienen, maar misschien wel eens per maand.

Dat doet Johan graag. “Ik kan het goede eten leveren aan restaurants waar mensen komen die het toch al goed hebben. Maar ik kan het goede eten ook beschikbaar stellen aan mensen die het het hardst nodig hebben.”

Zorgboerderij De Slangenburg is een bijzondere zorgboerderij. Het zit in een oude boerderij op landgoed Slangenburg in Doetinchem en heeft een publieke functie. Zo biedt het een inloopvoorziening waar mensen ook zonder indicatie terecht kunnen. En op de tuin wordt met hulp van vrijwilligers verse groente en fruit voor de Voedselbank geteeld.

Falco Janssen is de drijvende kracht: “Ik heb een zorgachtergrond en kreeg in 2007 de gelegenheid om op het landgoed een zorgboerderij te beginnen. In 2016 kwam daar de Voedseltuin bij, toen nog Vriendentuin geheten. We telen hier op 4700 m2 voedsel voor de voedselbank in Doetinchem, omdat we erin geloven dat het goed is voor de dagbesteding als die de samenleving ondersteunt. Participatie, natuurinclusieve landbouw en goed eten komen erin samen.”

Het werken op de tuin is leerzaam en zorgt voor groei van deelnemers. “We hebben iemand gehad die hier zes jaar geleden zelf kwam voor dagbesteding en die nu de andere werkers op de tuin begeleidt. Dat is mooi om te zien.”

Falco gelooft dat Voedseltuinen bij uitstek iets zijn voor alternatieve locaties. “Op reguliere agrarische bedrijven is de opbrengst van de gewassen vaak nodig voor de bedrijfsvoering. In sociale ondernemingen op publieksplaatsen ligt er minder druk op. Ook past het concept beter bij de filosofie van nieuwe ondernemers dan bij derde generatie agrariërs. Het grotere verhaal van voor de zwakkeren zorgen is daar het doel, niet de winst.”

Falco ziet wel graag een nieuwe naam ontstaan voor het concept. “Ik zit te denken aan de naam Harteboeren. Wij boeren vanuit ons hart voor de zwakkere mensen in de samenleving.”  

Dit uitgangspunt helpt voor Falco ook om het concept verder uit te bouwen. “We telen nu bewust gezondheidspakketten voor armere gezinnen. Dat vraagt specifiekere teelt dan de bulk productie die we eerder deden voor de voedselbank. Ook komt er een ander verdienmodel bij, want onze pakketten tellen mee als oogst-aandelen en zo als SROI-investering van de gemeente. Dit is een mooie kans, want iedereen in Oost Nederland met SROI-verplichting kan dit in oogst-aandelen omzetten. Zo kan het concept verder groeien, ook op andere plaatsen.”

Zorgboerderij Land in Zicht in Amersfoort, Vathorst is in 2022 verhuisd naar een groter stuk land 2 kilometer verderop. Daar is ook plaats gemaakt voor een Voedseltuin. Hier komen mensen met afstand tot de arbeidsmarkt en kinderen. Yuri Cohen is de eigenaar.

“Ik doe mee omdat ik het belangrijk vind dat mensen uit de stad binding hebben met de aarde. Met natuur, om van te genieten en van te eten. Binding met een stukje grond is heel belangrijk om je thuis te voelen. Je kunt er jezelf ervaren. Natuur doet iets met de mens.

Ik zou het mooi vinden als mensen zelf hun groenten komen oogsten. Hier op de boerderij ontstaat zo contact met zorgvragers, vrijwilligers en begeleiders. Als je je zo onder de mensen begeeft, voel je je vanzelf minder eenzaam. Zeker als er lotgenoten tussen zitten.

Ik denk wel dat het voor de ene persoon lastiger is te komen dan voor de andere. Schaamte speelt vaak een rol. Als ze echter mee gaan werken, doen ze ook iets terug. Dus dan zullen ze zich er heel anders over voelen. 

Ik wil ook graag die boerderij zijn waar mensen komen. Tegenwoordig zijn boerderijen net fabrieken waar geen bezoeker welkom is. Vroeger was een boerderij veel meer de plek waar jong en oud elkaar tegenkwam.

Voor de deelnemers aan de zorgboerderij is het ook mooi om werk te doen waarvoor ze gewaardeerd worden. Ze gaan zich waardevol voelen als ze er zoveel toe doen, namelijk als ze verse vitamines aan de voedselbank leveren!”